Het oorspronkelijke ontwerp
In 1920 besloot toenmalig burgemeester van Utrecht Fockema
Andreae, aan Berlage de opdracht te geven om de
uitbreidingsplannen richting het noorden vorm te geven. Samen met
N.Holsboer, directeur openbare werken ontwierp hij een plan dat zijn tijd ver
vooruit was en tot over de toenmalige gemeentegrens heen liep. Centraal in het
uitbreidingsplan was de grote centrale weg, die we nu als de As van Berlage
kennen, met aan weerszijden de nieuwe wijken. Het plan zoals destijds ontworpen
werd helaas niet volledig uitgevoerd en de grachten in de van Hoornekade en de
Van Egmondkade zijn in de tussentijd weer gedicht.
 |
| Walravenfontein |
Berlageplein
Architectenbureau Kraaijvanger Urbis werd in 2002 door
de gemeente om de As van Berlage weer een nieuw aanzien te geven. Enkele
hoofdelementen van dit plan waren het vernieuwde Prins Bernardplein, het
Vorstelijk Complex en het Berlageplein met daarop de Walravenfontein.
Oorspronkelijk heette het Berlageplein nog informeel naar de groentewinkel op
de hoek “Toon Hermannsplein”. Een
officiële naam had het plein eenvoudigweg niet.
Ontwerp Walravenfontein
Voor het ontwerp van de Walravenfontein werd de Duitse
kunstenaar Gerhard Merz (1947) benaderd. Een kunstenaar met een grote
affiniteit met de architectuur, die zijn werk enigszins hoogdravend ‘archipittura’
noemt. Zijn werken kernmerken zich door een grote helderheid van lijn,
geometrische vormen en objectiviteit van karakter. Grote inspirator voor Merz
is Mies van der Rohe.
Hij ontwierp voor Zuilen een waterpartij bestaand uit
een rond waterbassin met een hoog opspuitende centrale fontein. Rondom de
fontein staan vijf banken gemaakt van
gehamerd beton. Het geheel vormt een cirkel en op de rand van de fontein is een
tekst uit het werk van Dante gegraveerd. : ‘Ego tamquam centrum circuli, cui simili modo se habent circumferent
iae partes; tu autem non sici.‘ Ik ben als het middelpunt van een cirkel, tot
hetwelk zich alle delen van de omtrek in gelijke mate verhouden; gij zijt
echter niet zo. De tekst
herinnerd de mens aan het feit dat hij nooit perfect zal zijn in tegenstelling
tot de goden die dat wel zijn. Wanneer men mijmerend op een van de bankjes
naast de fontein zit, zal deze tekst mogelijk tot een dieper inzicht kunnen
leiden, alsdus Merz.
Naamgeving Walravenfontein.
De naamgeving van de Walravenfontein kwam tot stand door een
speciaal voor dit doel opgerichte commissie. Het oorspronkelijke voorstel was
om de fontein de Berlagefontein te noemen, maar een Berlagefontein, op het
Berlageplein aan de As van Berlage vond men een beetje teveel van het goede.
Het alternatief dat gekozen werd was de Walravenfontein, genoemd naar de voormalig
15e eeuwse burggraaf van de stad Utrecht Joost Walraven II van Brederode,
heer van Brederode, Ameide, Vianen drossaard van Hagestein en burggraaf van
Utrecht. Hoewel ook deze naam niet door iedereen in dank werd afgenomen
(Veel Zuilenaren wilde dat de fontein naar een wijkgenoot werd genoemd), bleek
het het beste alternatief.
Inmiddels is de fontein al
weer enkele jaren in gebruik en is hij bijna niet meer weg te denken als
landmark voor Zuilen en Utrecht.
